Błyskotliwa kariera leku, czyli inaczej kwasu acetylosalicylowego, zawartego w korze wierzby, znane są ludzkości od zarania dziejów. Pierwsze pisane doniesienia na jej temat pochodzą z około 1550 rok p.n.e. ze starożytnego Egiptu. Przeciwgorączkowe działanie salicylanów opisywał Hipokrates. Kwas salicylowy był pierwszym w historii farmacji lekiem pozyskanym syntetycznie (nie jako ekstrakt z roślin). W 1899 opatentowano kwas acetylosalicylowy, jako lek o nazwie Aspiryna. Do popularności leku na początku XX wieku przyczyniła się jego skuteczność w zwalczaniu pandemii hiszpanki. Po wprowadzeniu na rynek innych leków o podobnym do aspiryny działaniu, w drugiej połowie XX wieku, nieco spadła. Jednak odkrycie nowych mechanizmów działania kwasu acetylosalicylowego, sprawiła, że do czasów obecnych, jest to jeden z najczęściej stosowanych i kupowanych leków.
Główny mechanizm działania kwasu acetylosalicylowego polega na blokowaniu reakcji zapalnej w organizmie. Gdy pod wpływem bodźca, dojdzie do uszkodzenia błony komórkowej, uwalniany zostaje kwas arachidonowy, który następnie za pomocą enzymu (cykooksygenazy), jest przekształcany w prostaglandyny, czyli mediatory zapalne. To one odpowiedzialne są za powstawanie objawów towarzyszących reakcji zapalnej w organizmie: bólu, podwyższonej temperatury ciała itp. Kwas acetylosalicylowy ma zdolność blokowania syntezy cykloksygenazy, a co za tym mediatorów zapalnych. To ten mechanizm sprawia, że aspiryna jest lekiem o działaniu przeciwzapalnym i przeciwgorączkowym.
Drugą, istotną właściwością kwasu acetylosalicylowego, jest jego działanie przeciwzakrzepowe. Otóż, podczas uszkodzenia naczyń krwionośnych, dochodzi do aktywacji płytek krwi – trombocytów, uwalnia się związek o nazwie tromboksan A2, który odpowiedzialny jest za proces krzepnięcia krwi. Związek ten powstaje w wyniku biochemicznych przemian kwasu arachidowego z udziałem cykloosygenazy. I w tym przypadku kwas acetylosalicylowy blokuje syntezę enzymu, a w konsekwencji uniemożliwia powstawanie tromboksanu A2. Jednorazowy kontakt kwasu z komórkami płytek krwi, uniemożliwia wydzielanie tromboksanu przez czas około 8 dni (czyli do czasu rozpadu trombocytu).
Na co jest aspiryna?
Ze względu na działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe aspiryna pomaga w leczeniu: przeziębień, grypy, różnego rodzaju bólu (np. bólu głowy, mięśni, stawów), kaca. Dzięki właściwościom zapobiegającym krzepnięciu krwi, kwas acetylosalicylowy podawany regularnie, w małych dawkach, zmniejsza ryzyko chorób związanych z układem naczyniowo – sercowym oraz udarów. Aspiryna, w przypadku cukrzycy przeciwdziała niektórym ciężkim powikłaniom (np. ślepocie wynikającej z zanikania naczyń wieńcowych umiejscowionych w oku). Aspiryna bywa ratunkiem dla kobiet w III trymestrze ciąży zagrożonych stanem przedrzucawkowym. Kwas acetylosalicylowy jest nieoceniony przy zabiegach chirurgicznych, gdyż zapobiega powstawaniu zatorów i zakrzepów. Obecnie trwają badania nad przeciwnowotworowym działaniem kwasu salicylowego.
Aspiryna – niestety nie dla wszystkich
- Lek nie może być podawany dzieciom poniżej 12 roku życia, gdyż może powodować bardzo groźny dla życia zespół Rey’a
- Aspiryna jest zabroniona w I i II trymestrze ciąży, ze względu na ryzyko uszkodzenia płodu
- Przeciwskazaniem do przyjmowania leku jest choroba wrzodowa
- Kwas acetylosalicylowy nie może być przyjmowany przez osoby cierpiące na zburzenia krzepnięcia krwi (np. hemofilię).
źródła: www.wikipedia.org; www.poradnikzdrowie.pl
źródła zdjęć: www.pinterest.com