Azotany i azotyny – wpływ na zdrowie
Na obecny stan wiedzy, uważa się, że azotany nie są toksyczne dla człowieka. Spożycie ich w bardzo dużych ilościach może spowodować podrażnienie śluzówki układu pokarmowego oraz zaburzać prawidłowe wchłanianie. Azotany łatwo ulegają redukcji do azotynów, na przykład w przewodzie pokarmowym pod wpływem bakterii jelitowych, niskiego pH. Azotyny, spożywane w nadmiarze, mogą powodować rozwój poważnych i zagrażających życiu chorób.
Szkodliwe nitrozoaminy
Azotyny są prekursorami dla toksycznych związków azotu – nitrozoamin. Niektóre z nich mają potwierdzone działanie kancerogenne (rakotwórcze), teratogenne (powodują wady rozwojowe u płodu), mutagenne, uszkadzają funkcje wątroby, powodują owrzodzenia, krwawienia z jelit. Nitrozoaminy powstają na wskutek przemian chemicznych azotynów zachodzących w organizmie człowieka – żołądku, jelitach. Stamtąd łatwo transportowane są wraz z krwią do wszystkich narządów. Szkodliwe niktrozoaminy powstają także w produktach spożywczych, na wskutek obróbki termicznej lub niewłaściwego przechowywania.
Methemoglobinemia – brzmi groźnie i taka jest
Jest to choroba krwi, w której częściowo zamiast hemoglobiny występuje methemoglobina. Pod wpływem różnych czynników lub związków chemicznych, między innymi azotynów, zachodzi reakcja utlenienia żelaza, naturalnego składnika hemoglobiny – powstaje methemoglobina, która nie ma zdolności transportowania tlenu. Gdy stężenie methemoglobiny we krwi jest wysokie może dochodzić do niedotlenieni narządów wewnętrznych, np. serca, mózgu. Bardzo duże stężenie methemoglobiny we krwi (powyżej 30%), stanowi zagrożenie dla życia. Główne objawy choroby: sinica, duszność, spadek ciśnienia. Najbardziej wrażliwe na methemoglobinemię są małe dzieci. Inne czynniki powodujące chorobę to: wrodzone wady w budowie cząsteczki hemoglobiny, przyjmowanie niektórych leków, np. lidokainy, sulfonamidów, paracetamolu oraz narażenie na czynniki chemiczne: chloryny, anilinę, tlenek azotu, nitroglicerynę oraz rzeczone azotyny i azotany.
Jak unikać azotanów i azotynów?
Wybieraj warzywa, które w małym stopniu stopniu kumulują związki azotu (papryka, pomidory, ogórki, groch, fasolka, cebula, czosnek)- Nowalijek i warzyw kumulujących azotany w dużych ilościach, nie traktuj jako podstawy diety, a jedynie jej urozmaicenie, ogranicz podawanie ich małym dzieciom.
- W miarę możliwości kupuj warzywa ze sprawdzonych upraw ekologicznych lub uprawiaj samodzielnie.
- Ogranicz w diecie ilość przetworzonego mięsa.
- Samodzielnie wytwarzaj wędliny.
- Po posiłku, o którym wiemy, że może zawierać szkodliwe nitrozaminy, wypij szklankę świeżego soku owocowego (antyutleniacze, przynajmniej częściowo, zneutralizują ich toksyczność niotrozoamin).
- Nie przechowuj warzyw w folii, bez dostępu tlenu (azotany przekształcą się w azotyny).
źródła: www.pl.wikipedia.org ; www.poradnikzdrowie.pl; www.farmacja.umed.wroc.pl – wykład „Zanieczyszczenia chemiczne. Azotany”(V), Azotany(III), nitrozoaminy”
źródła zdjęć: www.pinterest.com